สวัสดีครับ วันนี้ผมจะพาทุกท่านเดินทางไปตามรอยหาวัดสำคัญวัดหนึ่งที่สาบสูญไปแล้วในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ซึ่งปรากฏชื่ออยู่ในแผนที่โบราณและแผนที่ของกรมศิลปากร ระบุถึงตำแหน่งวัดแห่งนี้ไว้ ชื่อว่า “วัดเจ้าฟ้าดอกเดื่อ” คำว่าเจ้าฟ้าดอกเดื่อนี้ คืออีกชื่อหนึ่งของ “เจ้าฟ้าอุทุมพร” นั่นเอง
แผนที่แสดงตำแหน่งวัดเจ้าฟ้าดอกเดื่อ (กรมศิลปากร)
ที่มาของชื่อเจ้าฟ้าดอกเดื่อนั้น ตามพงศาวดารกรุงสยาม จากต้นฉบับของบริติชมิวเซียม กรุงลอนดอน ได้กล่าวว่า ขณะสมเด็จพระราชชนนีทรงครรภ์นั้น สมเด็จพระราชชนกทรงพระสุบินว่ามีผู้ถวายดอกมะเดื่อ ซึ่งพระองค์ทรงทำนายว่า “ดอกมะเดื่อเป็นคนหายากในโลกนี้” เมื่อพระราชโอรสประสูติ จึงพระราชทานนามว่า “สมเด็จเจ้าฟ้าอุทุมพร” ส่วนราษฎรเรียกว่า “เจ้าฟ้าดอกเดื่อ” หรือ “เจ้าฟ้าดอกมะเดื่อ” ซึ่งคำว่า “อุทุมพร” แปลว่า “ดอกมะเดื่อ” นั่นเอง
พระราชพงศาวดารกรุงสยาม
เมื่อครั้งสมเด็จพระราชชนกเสด็จขึ้นครองราชย์เป็นสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ได้ทรงสถาปนาเจ้าฟ้าอุทุมพรเป็นสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนพรพินิต ต่อมาสมเด็จพระเจ้าอุทุมพร ได้ทรงขึ้นครองราชย์ในระยะเวลาอันสั้น ซึ่งมีบันทึกแตกต่างกัน บ้างว่าเป็นระยะเวลา 1 เดือน 2 เดือน 3 เดือน หรือเพียง 10 วัน ซึ่งไม่ใช่สาระสำคัญ แต่ความสำคัญคือ พระองค์สละราชสมบัติให้แก่สมเด็จพระเจ้าเอกทัศ เพื่อรักษาไว้ซึ่งความสงบ แล้วลาผนวชทันที แต่พระองค์ก็เคยสึกออกมาเพื่อมาช่วยการศึกสงครามเมื่อครั้งศึกพระเจ้าอลองพญา เมื่อ ปี พ.ศ.2303 เมื่อเสร็จศึกพระองค์ก็ได้ออกผนวชอีก จึงจะเห็นได้ว่าพระองค์นั้นมีพระปรีชาสามารถทั้งสติปัญญาการปกครอง การรบ และใฝ่ในทางธรรม ไม่ปรารถนาในราชสมบัติ
สงครามเสียกรุงศรีอยุธยา : ภาพจิตรกรรมฝาผนังจัดแสดงภายในอาคารภาพปริทัศน์ อนุสรณ์สถานแห่งชาติ (https://www.silpa-mag.com/this-day-in-history/article_8085)
จนสุดท้ายในศึกเสียกรุงศรีอยุธยา เมื่อปี พ.ศ.2310 ฝ่ายเนเมียวสีหบดี แม่ทัพพม่าได้คุมตัวภิกษุเจ้าฟ้าอุทุมพรกลับไปด้วย และต่อมาได้มีการค้นพบบันทึกคำให้การขุนหลวงหาวัดและคำให้การชาวกรุงเก่า ต้นฉบับเป็นภาษามอญ เป็นเนื้อหาที่พระเจ้ากรุงอังวะให้สอบถามเชลยศึกเกี่ยวกับพงศาวดารไทยและขนบธรรมเนียมประเพณี ซึ่งเชื่อว่าย่อมมีคำให้การจากสมเด็จเจ้าฟ้าอุทุมพรด้วย
สถูปที่สันนิษฐานว่า บรรจุพระบรมอัฐิของสมเด็จเจ้าฟ้าอุทุมพรที่สุสานลินซิน-กอง ชานเมืองอมรปุระ (https://www.silpa-mag.com/history/article_5046)
สมเด็จเจ้าฟ้าอุทุมพร พระองค์ได้สิ้นพระชนม์ในเพศบรรพชิตในพม่า เมื่อปี พ.ศ.2339
นอกจากพระปรีชาสามารถข้างต้น ก็มีบันทึกในนามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย กล่าวถึงพงศาวดารที่เขียนไว้ว่า สมเด็จพระเจ้าอุทุมพรมีพระราชกรณียกิจด้านการบำรุงพระพุทธศาสนา คือ โปรดเกล้าฯให้สร้าง “วัดอุทุมพรอาราม” หรือ “วัดเจ้าฟ้าดอกเดื่อ” และให้ปฏิสังขรณ์หลังคาพระมณฑปพระพุทธบาท สระบุรี หุ้มทองสองชั้น ใช้ทองคำไปทั้งสิ้น 244 ชั่ง
นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย
มณฑปพระพุทธบาท สระบุรี
เดินทางไปวัดเจ้าฟ้าดอกเดื่อ
ตำแหน่งวัดเจ้าฟ้าดอกเดื่อจากตำแหน่งในแผนที่กรมศิลปากร ระบุว่าตั้งอยู่นอกเกาะเมืองอยุธยา ฝั่งทิศตะวันออก แม้ปัจจุบันจะไม่หลงเหลือซากโบราณสถานให้เห็น และกลายเป็นวัดสาบสูญ แต่ก็ถือว่าเป็นอีกหนึ่งสถานที่ตามรอยประวัติศาสตร์สำคัญที่เกี่ยวข้องกับสมเด็จพระเจ้าอุทุมพร กษัตริย์ผู้สละราชสมบัติเพื่อใฝ่ในทางธรรม
ทางเข้าวัดเจ้าฟ้าดอกเดื่อ อยู่ในหมู่บ้านอุทุมพร
การเดินทางจากตัวเมืองอยุธยาออกนอกเกาะเมืองก่อนถึงเจดีย์วัดสามปลื้ม(เจดีย์กลางวงเวียน) จะมีซอยเข้าหมู่บ้านอุทุมพร หรือซอยโรจนะ 1/1 ให้เข้าซอยผ่านสนามแบดสินตัน ซี.เจ ไปเล็กน้อยจะมีซอยด้านซ้าย จะพบตำแหน่งที่ตั้งของวัดเจ้าฟ้าดอกเดื่อ
ภายในซอยทางเข้าหมู่บ้านอุทุมพร
ตำแหน่งวัดเจ้าฟ้าดอกเดื่อ
รูปปั้นในศาล
วัดเจ้าฟ้าดอกเดื่อ ปัจจุบันไม่มีซากโบราณสถานหลงเหลือให้เห็น อาจจะจมอยู่ใต้ดินที่ล้อมรอบไปด้วยหมู่บ้าน เป็นไปตามหลักสัจธรรม เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไปเป็นของธรรมดา แต่ยังโชคดีที่ยังถูกบันทึกตำแหน่งในแผนที่ไว้ และมีการระบุถึงตำแหน่งของต้นโพธิ์ขนาดใหญ่ และมีการตั้งศาลขึ้นใต้ต้นโพธิ์ เพื่อเป็นสัญลักษณ์และอนุสรณ์สถานของตำแหน่งโบราณสถานสำคัญนี้ ให้ได้ระลึกถึงและรับทราบถึงประวัติศาสตร์ที่ใกล้ถูกลืมเลือนไปว่า เป็นตำแหน่งตามบันทึกว่าเป็นวัดที่สมเด็จพระเจ้าอุทุมพรเป็นผู้สร้างไว้
สุดท้ายนี้ขอขอบพระคุณการติดตาม แล้วพบกันใหม่ในโอกาสต่อไป สวัสดีครับ – แอดมินตั้ม Faiththaistory.com
ช่องทางการติดตาม
Facebook เพจภารกิจเที่ยววัด – Faiththaistory.com
Facebook กลุ่มเที่ยววัดและโบราณสถาน
