วัดสมณโกฏฐาราม วัดประจำตระกูลโกษาเหล็ก โกษาปาน… สวัสดีครับท่านผู้ติดตามและรักการเดินทางท่องเที่ยวตามรอยทุกท่าน ผมจะพาทุกท่านเดินทางไปยังวัดสมณโกฏฐาราม ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ซึ่งเป็นวัดหนึ่งที่มีประวัติศาสตร์น่าเรียนรู้และเดินทางไปเที่ยวชมกันครับ
วัดสมณโกฏฐาราม
วัดสมณโกฏฐาราม ตั้งอยู่นอกเกาะเมืองพระนครศรีอยุธยา ฝั่งตะวันออก การเดินทางสะดวกเมื่อถึงเจดีย์กลางวงเวียน (เจดีย์วัดสามปลื้ม) ให้วนเลี้ยวขวา วัดจะตั้งติดถนนก่อนถึงวัดกุฎีดาว ครับ
พระพุทธรูปสร้างใหม่ที่วิหารเดิม
จุดสังเกตุชัดเจนคือ เราจะเห็นองค์พระพุทธรูปสีขาวสร้างใหม่ประดิษฐานบนวิหารเดิม
เศษซากพระพุทธรูปหินทรายบนวิหาร
บนวิหารเดิมพบซากพระพุทธรูปหินทรายจำนวนหนึ่งบริเวณหลังพระพุทธรูปองค์ใหม่
ศาลโกษาเหล็ก
ศาลโกษาปาน
จากข้อสันนิษฐานว่าวัดแห่งนี้เป็นวัดประจำตระกูลของโกษาเหล็กและโกษาปานก็คือ มีศาลทั้งสองตั้งอยู่ 2 ข้างของวิหารเดิม
ซากฐานปรางค์ประธาน
ซากฐานปรางค์ประธานวัดสมณโกฏฐาราม
ปรางค์ประธานถัดจากวิหาร เป็นมหาธาตุเจดีย์ที่เหลือเพียงซากฐาน และมีบันทึกในคำให้การขุนหลวงวัดประดูทรงธรรม เอกสารจากหอหลวงว่า เป็นมหาธาตุเจดีย์ที่เป็นหลักเป็นศรีแห่งพระนคร 1 ใน 5 อีกด้วย
คำว่ามหาธาตุเจดีย์หมายถึงพระบรมธาตุที่บรรจุประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า ตามบันทึกมหาธาตุทั้ง 5 องค์ได้แก่ วัดมหาธาตุ วัดพระราม วัดราชบูรณะ วัดสมณโกฏฐาราม และ วัดพุทไธศวรรย์
โบสถ์และเจดีย์ทรงระฆัง
เจดีย์ทรงระฆังจะตั้งอยู่หลังพระปรางค์ของหวัด ซึ่งมีความสมบูรณ์ตั้งแต่องค์บังลังก์ขึ้นไปถึงปล้องไฉน แลดูสวยงาม ส่วนองค์เจดีย์ได้รับการบูรณะเป็นที่เรียบร้อยแล้ว
รวมถึงอุโบสถที่ได้รับการบูรณะเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เช่นกัน
พระประธานในอุโบสถ
ข้อสันนิษฐานวัดประจำตระกูลโกษาเหล็กและโกษาปาน
ตามบันทึกของหมอแกมป์เฟอร์ แพทย์ชาวเยอรมันที่เข้ามายังกรุงศรีอยุธยา ในรัชสมัยพระเพทราชา ราวปีพ.ศ.2233 ได้บันทึกเขียนแผนที่และวดภาพผังวัดแห่งนี้ไว้ โดยใช้ชื่อว่า วัดเจ้าพระยาพระคลัง ซึ่งในสมัยนั้น เจ้าพระยาพระคลังก็คือ โกษาปาน ซึ่งถือว่ามีอำนาจมากในช่วงนั้น เพราะได้ร่วมมือกับพระเพทราชายึดอำนาจหลังจากที่สมเด็จพระนารายณ์สวรรคต
แผนที่หมอแกมป์เฟอร์
หมอแกมป์เฟอร์ ได้เขียนบรรยายถึงวัดเจ้าพระยาพระคลังไว้อย่างน่าตื่นตาตื่นใจ พร้อมเขียนแผนที่ระบุตำแหน่ง (E) ไว้อย่างชัดเจน ตั้งอยู่ทิศตะวันออกของเกาะเมือง มีคลองกั้น มีโบสถ์ เจดีย์และตึกรูปแปลกๆต่างๆกัน สร้างอยู่ในกำแพงสวยงามมาก
จากแผนที่หมอแกมป์เฟอร์ เปรียบเทียบกับสภาพปัจจุบันจะเป็นตำแหน่งของวัดกุฎีดาวและวัดสมณโกฏฐาราม จึงสันนิษฐานว่า ในสมัยนั้นทั้งสองวัดนี้อาจจะเป็นวัดเดียวกันก็ได้
ภาพวาดผังวัดจากหมอแกมป์เฟอร์
ภาพจากหมอแกมป์เฟอร์ ทำให้สันนิษฐานรูปแบบในปัจจุบันคือ ฝั่งซ้ายคือวัดสมณโกฏฐานราม ฝั่งขวาคือวัดกุฎีดาว
ข้อมูลอ้างอิง : หนังสือโกษาปาน ราชฑูตผู้กู้แผ่นดิน โดยภูธร ภูมะธน
โกษาปาน
สรุปปิดท้าย
วัดสมณโกฏฐาราม พระนครศรีอยุธยา เป็นอีกวัดหนึ่งที่มีเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจ โดยมีความเกี่ยวข้องกับเจ้าพระยาพระคลังในสมัยพระเพทราชา ซึ่งหมายถึงชื่อของโกษาเหล็กและโกษาปาน
อีกทั้งตามบันทึก ยังระบุอีกว่า มหาธาตุเจดีย์แห่งนี้ ถือเป็นมหาธาตุเจดีย์ที่เป็นหลักเป็นศรี 1 ใน 5 แห่งพระนครสมัยกรุงศรีอยุธยาอีกด้วย ปัจจุบันไม่ใช่วัดร้าง จึงสามารถเดินทางมาท่องเที่ยวตามรอยและทำบุญกันได้
เป็นอีกวัดหนึ่งที่น่าเดินทางมาท่องเที่ยว ที่หลายคนมองข้ามไป… ขอบพระคุณการติดตาม แล้วพบกันใหม่ในบทความต่อไป สวัสดีครับ…
ช่องทางการติดตามเรื่องราว ภารกิจเที่ยววัด
ติดตามเรื่องราวผ่าน Facebook เพจได้ที่ www.facebook.com/faith108
หรือติดตามช่อง YouTube Channel ได้ที่ www.youtube.com/FaithThaiStory
แบ่งปันเรื่องราวการท่องเที่ยววัดที่กลุ่ม รวมพลคนชอบเที่ยววัด
เว็บไซต์หลัก ที่ www.faiththaistory.com
****************************************
ผู้สนับสนุน
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับหลวงประเสริฐ, คำให้การชาวกรุงเก่า, คำให้การขุนหลวงหาวัด
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) เป็นเอกสารประวัติศาสตร์ ต้นฉบับเป็นสมุดไทย เขียนขึ้นในสมัยกรุงธนบุรีต้นกรุงรัตนโกสินทร์ พิมพ์ครั้งแรกใน ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๖๔ เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๗๙ เนื้อความเริ่มต้นตั้งแต่สถาปนากรุงเทพทวาราวดีศรีอยุธยามาจนกระทั่งกรุงแตก สิ้นสมัยอยุธยา นับเป็นเอกสารหลักเล่มหนึ่งในการศึกษาประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ซึ่งกินเวลาหลายร้อยปี
สั่งซื้อได้ที่ลิ้งก์ด้านล่างนี้
****************************************
โบราณสถานในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาบางส่วนมี่หลายคนไม่คุ้นเคย เป็นอีกคู่มือหนึ่งที่จะทำให้นักท่องเที่ยวมีความรู้เชิงลึกที่มากขึ้นในโบราณสถานที่หลายคยไม่เคยไป
สั่งซื้อได้ที่ลิ้งก์ด้านล่างนี้