สวัสดีครับ วันนี้ผมจะพาทุกท่านเดินทางไปท่องเที่ยวตามรอยอดีตเมืองโบราณศรีมโหสถ อายุกว่าพันปี ที่จังหวัดปราจีนบุรี โดยมีจุดสำคัญในการเดินทางไปเที่ยวชมครั้งนี้คือ โบราณสถานสระแก้ว ซึ่งเป็นสระน้ำโบราณที่มีความพิเศษกว่าจุดอื่นๆ ในเมืองโบราณศรีมโหสถ สมัยทวารวดี ด้วยรูปแบบที่มีการสลักรูปสัตว์มงคลไว้ขอบสระตามความเชื่อในศาสนาฮินดู และยังคงเห็นร่องรอยได้ถึงปัจจุบันนี้
โบราณสถานสระแก้ว
เมืองโบราณศรีมโหสถ
เมืองศรีมโหสถเป็นเมืองโบราณสมัยทวารวดี ตั้งอยู่ที่บ้านโคกวัด ตำบลโคกปีบ จังหวัดปราจีนบุรี มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 11 – 12 ลักษณะของเมืองมีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามุมมน กว้าง 700 เมตร ยาว 1,550 เมตร มีคูน้ำและกำแพงดินล้อมรอบ ภายในเมืองปรากฏซากโบราณสถาน สระน้ำ บ่อน้ำกระจัดกระจายโดยทั่วไป มีจำนวนมากกว่า 100 แห่ง ส่วนใหญ่มีความเกี่ยวข้องกับลัทธิความเชื่อในศาสนาพราหมณ์หรือฮินดู อาทิ ซากศาสนสถานที่ก่อด้วยศิลาแลงที่มีอายุตั้งแต่ราวพุทธศตวรรษที่ 16, เทวรูป พระนารายณ์ ศิวลึงค์ เป็นต้น นอกจากนี้จากการดำเนินงานทางโบราณคดียังได้พบลูกปัดแก้วคาร์นีเลียนและลูกปัดหินอาเกตแบบทวารวดีอีกด้วย
ศิวลึงค์ใหญ่ที่สุดในไทย วัดต้นโพธิ์ ปราจีนบุรี
ศิวลึงค์โบราณขนาดใหญ่ที่สุดในไทย ขนาดยาวเกือบ 3 เมตร เมืองโบราณศรีมโหสถ ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ที่วัดต้นโพธิ์ศรีมาโพธิ
โบราณสถานสระแก้ว
ตั้งอยู่ทางนอกเมืองโบราณศรีมโหสถ ไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ประมาณ 100 เมตร มีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ขนาด 18*18 เมตร ลึกประมาณ 6.50 เมตร โดยขุดลงไปบนชั้นดินที่เป็นชั้นของศิลาแลง ริมผนังของสระด้านในทั้ง 4 ด้าน สลักเป็นภาพสัตว์ปรัมปรา อาทิ ช้าง สิงห์ มกร เป็นต้น สัตว์ต่างๆเหล่านี้ตามคติความเชื่อของฮินดู เชื่อว่าเป็นสัญลักษณ์ของความเป็นสิริมงคล สระแก้วแห่งนี้ สันนิษฐานอายุราว พุทธศตวรรษที่ 10 – 11
โบราณสถานสระแก้ว
โบราณสถานสระแก้ว
รูปสลักนูนต่ำที่ขอบสระแก้ว
จากรูปสลักนูนต่ำรูปสัตว์ที่ขอบสระแก้ว ภายในกรอบรูปทั้สิ้น 29 กรอบรูป เป็นรูปสัตว์ จำนวน 45 ตัว จำแนกได้เป็นรูปช้าง 24 เชือก รูปสิงห์ 11 ตัว รูปมกร 8 ตัว รูปหมู 1 ตัว และรูปกินรี 1 ตัว นอกจากนี้ยังมีรูปงูพัน รูปหม้อน้ำระหว่างช้าง 2 เชือก และรูปมกรหรือหงส์เดินเรียงกันเป็นแถวเหนือกรอบรูป รูปสัตว์เหล่านี้สามารถแยกกล่าวได้ตามชนิดของสัตว์ดังต่อไปนี้
แผนผังโบราณสถานสระแก้ว
- รูปช้าง รูปสลักช้างปรากฏอยู่บนขอบสระทุกๆด้าน รวมทั้งผนังด้านทิศใต้ของทางลงสระ
- รูปสิงห์ สลักไว้บนขอบสระทุกด้าน รูปสิงห์ส่วนใหญ่จะเป็นสิงห์ตัวเดียวอยู่ในกรอบรูปสิงห์ มักจะพบอยู่ที่มุมสระ
- รูปมกร สลักไว้ที่ขอบสระทุกด้าน ลักษณะของตัวมกรจะแตกต่างกัน เช่น มกรมีงวงสั้นๆ ลำตัวมีเกล็ดแบบจระเข้ มกรมีงวงยาวลำตัวยาวแบบงู มกรมีงวงยาวมีเขาและมีลำตัวยาวแบบงู และมกรมีตัวคล้ายกับสิงห์มีหาแบบปลา
- รูปหมูมีภาพเดียว ลักษณะเป็นหมูป่ายืนย่อขาหลัง ขาหน้าเหยียด แหงนหน้าขึ้น มีขนที่หลัง หางม้วนเป็นวง
- รูปกินรี มีรูปเดียว เป็นรูปคล้ายเทวดาเหาะ เหนียดแขนขวาไปข้างหน้า แขนซ้ายงอ ลักษณะคล้ายจะให้มือประคองศีรษะ หางหรือชายผ้าทำเป็นลวดลาย
- รูปงู เป็นรูปงูตามลักษณะงูธรรมชาติแผ่พังพาน หันหน้าลงในสระ ลำตัวม้วนพันอยู่รอบกรอบ
โบราณสถานสระแก้ว
การเดินชมรูปสลักสัตว์ต่างๆที่ขอบสระแก้ว เราสามารถชมเปรียบเทียบกับภาพที่ทางกรมศิลปากรทำเปรียบเทียบไว้ห้แล้วในแต่ละทิศ โบราณสถานสระแก้ว ถือเป็นจุดสำคัญที่สุดจุดหนึ่งในเมืองโบราณศรีมโสถ ถ้ามีโอกาสได้เดินทางไปเมืองโบราณแล้ว อย่าลืมโบราณสถานสำคัญคือสระแก้วแห่งนี้นะครับ
ภาพเปรียบเทียบขอบสระแต่ละด้าน
ขอขอบพระคุณการติดตาม แล้วพบกันใหม่ในโอกาสต่อไป สวัสดีครับ แอดมินตั้ม – Faiththaistory.com
ช่องทางการติดตาม
ติดตามเรื่องราวผ่าน Facebook เพจภารกิจเที่ยววัด ได้ที่ www.facebook.com/faith108
หรือติดตามช่อง YouTube Channel FaithThaiStory ได้ที่ www.youtube.com/FaithThaiStory
แบ่งปันเรื่องราวการท่องเที่ยววัดที่กลุ่ม เที่ยววัดและโบราณสถาน
