https://youtu.be/aosmT1IvqLo เรามาเดินทางต่อในวัดที่ 3 กันเลยครับ ใน “ภารกิจเที่ยววัด สำรวจวัดร้างอยุธยา Episode 1” วัดที่ 3 ที่เราได้เดินทางกันมาคือวัดผีเสื้อ ซึ่งเป็นวัดที่ตั้งอยู่ในย่านคลองสระบัวเช่นกัน มีพื้นที่ค่อนข้างกว้างขวาง และก็เช่นเดิมจะมีบ้านของชาวบ้านตั้งอยู่ใกล้บริเวณนี้ซึ่งก็ได้รับความอนุเคราะห์ในการนำทางเข้าไปยังพื้นที่วัดผีเสื้อแห่งนี้ ข้อมูลทางประวัติศาสตร์สำหรับวัดผีเสื้อยังไม่พบหลักทางทางเอกสาร แต่มีบันทึกในแผนที่ของพระยาโบราณราชธานินทร์ … ชื่อวัดผีเสื้อ น่าจะเกี่ยวข้องกับชื่อของยักษ์ คงจะไม่เกี่ยวกับผีเสื้อ (ผมคิดว่าอย่างนั้นนะ) ชาวบ้าน ที่ตั้งบ้านเรือนใกล้พื้นที่วัดผีเสื้อ ให้ความช่วยเหลืออย่างดีเลยครับ จัดเตรียมรองเท้าบู้ท เพื่อให้ลุยเข้าไปในป่าเพราะช่วงที่ผมเดินทางนั้นตรงกับฤดูฝน น้ำจะเยอะ … ซึ้งใจจริงๆครับ เมื่อจัดเตรียมรองเท้ากันเรียบร้อยก็ได้เวลาลุยแล้วหล่ะครับ เดินเข้ามาสักเล็กน้อยก็เจอกับคลอง ซึ่งต้องระมัดระวังในการเดินข้าม และช่วยกันดึงมือให้ข้ามไป… จุดนี้ระวังเรื่องอุปกรณ์อิเล็คทรอนิคด้วยนะครับ เดี๋ยวจะร่วงซะก่อน ต้องบอกว่า เป็นป่าดีๆนี่เองครับ… ด้วยความชุ่มชื้นของฝนที่โปรยปรายลงมา ทำให้ต้นไม้ขึ้นเขียวขจีไปทั่วบริเวณ จะต้องมีคนเดินนำหน้าแล้วคอยถางป่านำทางไปให้ จุดแรกที่เราเข้าไปถึง ก็จะพบกับโคกเจดีย์โบราณ ซึ่งไม่เหลือสภาพให้เห็นแล้วครับ มีลักษณะเป็นโคกดินที่เจดีย์ได้พังทลายไปจนหมดแล้ว จะพบเพียงเศษอิฐโบราณกระจายอยู่เท่านั้น เท่าที่ผมมองไปรอบๆ พบว่าพื้นที่วัดมีขนาดที่กว้างใหญ่มากเลยครับ มีร่องรอยสถานที่ ที่สันนิษฐานว่าเป็นพระอุโบสถ และพระเจดีย์ พระเจดีย์ ที่กลุ่มเราเข้าไปพบ จะมีลักษณะพังทลายไปจนหมด และมีต้นไม้ขึ้นปกคลุมแทน แต่ก็ยังสังเกตุเห็นอิฐโบราณมีลักษณะก่อฐานขึ้นไป และมีตกกระจายไปทั่วบริเวณ บ่อยครั้งที่ผมได้เดินทางไปยังวัดร้างต่างๆ มักจะเห็นถึงร่องรอยการขุดเจาะของนักล่าสมบัติ ซึ่งก็รู้สึกหดหู่พอสมควร แต่ก็เป็นการห้ามกันได้ยาก ตราบใดที่ยังมีคนที่หวังแต่ผลประโยชน์ส่วนตัว สำหรับเรื่องวัตถุโบราณต่างๆ ทางกลุ่มเราได้ย้ำเตือนซึ่งกันและกันเสมอว่า จะไม่หยิบสิ่งใดๆแม้แต่อิฐเพียงก้อนเดียวกลับไปอย่างเด็ดขาด ซึ่งเป็นอุดมการณ์และจรรยาบรรณของนักสำรวจและนักท่องเที่ยว ที่จะไม่ทำลายและนำสิ่งใดๆไปเป็นสมบัติส่วนตัว โดยส่วนตัวผมเองนั้น ก็ได้ยึดถืออุดมการณ์นี้อย่างเคร่งครัด อีกทั้งผมคิดว่าสมบัติต่างๆนี้เป็นของชาติและเป็นของสงฆ์… Read More »

https://youtu.be/iI7BFERSP8M มาต่อกับครับกับเดอะซีรี่ส์ “ภารกิจเที่ยววัด สำรวจวัดร้าง Episode 1”  มาถึงวัดที่ 2 ของการเดินทางครั้งนี้ต่อมาจากวัดแร้ง เราจะไปกันต่อที่ “วัดใบสอ” หรือ “วัดใบลอ” ส่วนชาวบ้านแถบนี้เขาจะเรียกว่า “วัดท่าโขง” แต่สำหรับกลุ่มผมขอเรียกว่าวัดใบสอก็แล้วกันนะครับ วัดใบสอหรือวัดใบลอ อยู่ในย่านคลองสระบัว วัดจะตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของคลองปลาหมอ ในบริเวณที่เรียกว่าทุ่งแก้ว ซึ่งปัจจุบันยังไม่พบหลักฐานทางเอกสารของวัดแห่งนี้ว่าสร้างขึ้นเมื่อไหร่และใครเป็นผู้สร้าง แต่มีปรากฏในแผนที่ของพระยาโบราณราชธานินทร์ สามารถดูเส้นทางตามแผนที่ด้านล่างนี้ www.faiththaistory.com/map_ayutthaya การเดินทางต้องขอบคุณเมท ที่เป็นผู้เชี่ยวชาญกว่าใครๆในกลุ่ม เพราะเคยสำรวจและศึกษาเส้นทางมาก่อนหน้านี้แล้ว… การจะเข้ามาถึงวัดใบสอ จะต้องผ่านบ้านชาวบ้านแถบนี้เข้ามา ซึ่งจะต้องขออนุญาตก่อนนะครับ ซึ่งพี่ชาวบ้านก็ให้ความอนุเคราะห์การเข้าสำรวจครั้งนี้เป็นอย่างดี และยังช่วยดูแลพื้นที่ไม่ให้รกเกินไป โดยการถางป่าไว้ให้อีกด้วยเผื่อว่าจะมีเจ้าหน้าที่จากกรมศิลปากรเข้ามาสำรวจ บ้านหลังนี้มีสุนัขพันธุ์ร็อตไวเลอร์ ตัวใหญ่ถึง 2 ตัว… พี่ที่บ้านหลังนี้ก็ได้ช่วยขังไว้ให้และยังพาเดินเข้าไปอีกด้วยใจดีมากๆครับ… พื้นที่วัดใบสอค่อนข้างรกด้วยต้นไม้แต่ก็ได้รับการถางออกให้ เพื่อจะได้สะดวกกรณีมีกรมศิลปากรเข้ามาทำการสำรวจ พื้นที่โดยทั่วไป เราจะมองเห็นซากอิฐโบราณต่างๆ กระจายเต็มพื้นที่ เมื่อเดินเข้ามาด้านในก็จะมองเห็นส่วนของผนังพระอุโบสถที่ยังหลงเหลืออยู่ มองเป็นซุ้มหน้าต่างเพียงด้านเดียว เมื่อเดินถัดจากผนังพระอุโบสถ จะพบกับพระเจดีย์ที่ทรุดโทรม เหลือผนังอีกเพียงบางส่วนที่ยังไม่พังทลายลงมา ถูกเถาวัลย์และต้นไม้คลุมไว้ ซึ่งถ้ามีการตัดออก อาจจะพังทลายลงมา ผมได้กราบไว้ขออนุญาต ขึ้นไปดูภายในพระเจดีย์ที่พังนี้ จะเห็นส่วนอีก 1 ด้านที่ยังไม่พังลงไป   เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของวัดใบสอนั้น ไม่พบการบันทึกเป็นหลักฐานทางเอกสาร เพียงแต่มีบันทึกในแผนที่ของพระยาโบราณราชธานินทร์ … ทีมเราจึงเดินทางกันมา โดยมีเมทที่เชียวชาญการเดินทางในครั้งนี้ … ขอขอบคุณมา ณ โอกาสนี้อีกครั้ง… แล้วพบกันในวัดอื่นๆ ตามโปรแกรมต่อไป… สวัสดี…… Read More »

https://youtu.be/fjHbXSi3cZg วัดแร้งเป็นสถานที่ทางประวัติศาสตร์ คือ เป็นที่เสียบประจานพระศพของ”ขุนวรวงศาธิราช และแม่อยู่หัวศรีสุดาจันทร์และบุตร” …ช่วงนี้ผมได้เดินทางไปเที่ยวชมวัดร้างโบราณสมัยกรุงศรีอยุธยาหลายแห่ง เพราะมีทีมสำรวจที่มีใจอนุรักษ์พาเดินทางเข้าไป… จากบทความเดิม “ภารกิจเที่ยววัด สำรวจวัดร้างอยุธยา Episode 1” ผมตั้งใจจะให้เรื่องราวนี้บันทึกไว้เป็นซีรี่ส์ ซึ่งอาจจะไม่มีความเป็นวิชาการเพราะผมก็มีความรู้ด้านนี้น้อย แต่อาศัยที่ชอบเดินทางท่องเที่ยวไปเรื่อยๆแล้วแต่โอกาสจะอำนวย จึงได้มีการเดินทางในโปรแกรมสุดพิเศษครั้งนี้ วัดแร้ง เป็นวัดแรกที่กลุ่มนักเดินทางได้เดินทางไปกัน โดยมี เมด เป็นผู้นำทีม เพราะรู้เส้นทางมากที่สุดแถมเรียนจบด้านโบราณคดีมาซะด้วยครับ โซนที่เราเดินทางไปกันนั้น จะอยู่แถบคลองสระบัว… ในเรื่องชื่อคลองต่างๆ ในแถบนี้ก็จะมีทั้งคลองปลาหมด คลองผ้าลาย ซึ่งผมก็ยัง งงๆ ว่าจุดไหนคือคลองอะไร ก็ใช้วิธีอาศัยสอบถามน้องเมดที่พาเดินทางเอาครับ www.faiththaistory.com/map_ayutthaya เราใช้เวลาเดินทางจากจุดรวมพลที่วัดหน้าพระเมรุ ซึ่งตั้งอยู่ไม่ห่างไกลนัก ใช้เวลาไม่ถึง 5 นาทีก็ถึงจุดหมายแล้วหล่ะครับ บอกตรงๆ แค่ชื่อวัดแร้งก็ดูน่าวังเวงใจแล้วหล่ะครับ แต่ไปกันเยอะ เลยสบายใจขึ้นมา… เนื่องจากช่วงที่ผมเดินทางไปกันนั้นเป็นฤดูฝน ทำให้มีต้นไม้ต้นหญ้าขึ้นรกทั่วพื้นที่ จากนั้นก็เดินเข้าไปด้านใน ทางเข้ารกมากครับ เพราะเป็นพื้นที่ร้างจริงๆ พืชพรรณขึ้นปกคลุมเต็มไปหมด ทางเข้าโคกวัดแร้ง เราจะเห็นอาคารร้างหลังหนึ่ง ปัจจุบันไม่มีใครพักอาศัยอยู่แล้ว…เพราะเหตุอันใด ก็พิจารณาเอานะครับ แค่ชื่อก็ยังหลอน…ซึ่งน้องเมดเล่าให้ฟังว่า ที่นี่เคยเป็นสถานที่ทิ้งศพของคนที่ตายด้วยโรคห่าในสมัยอยุธยา ให้เป็นอาหารของอีแร้ง… เป็นยังไงครับ น่ามาเที่ยวกันมั้ย ???? บริเวณโคกวัดแร้งจะเป็นโคกดินสูงขึ้นไป … แต่เดิมนั้นจะมีการปลูกสร้างบ้านหลังหนึ่งไว้อาศัย แต่ด้วยเหตุผลใดไม่อาจทราบได้… จึงมีการรื้อถอนแล้วไปปลูกบ้านยังสถานที่อื่น โดยเราจะเห็นเพียงเสาบ้านยังหลงเหลืออยู่บนโคกวัดแร้งเท่านั้น ส่วนพื้นที่โดยรอบ เราจะเห็นก้อนอิฐเก่าโบราณกระจายโดยทั่วไป ส่วนฐานเจดีย์ต่างๆนั้นถูกปกคลุมด้วยต้นไม้ไปทั้งหมด จึงไม่สามารถถ่ายรูปมาให้ดูได้ครับ บนโคกวัดแร้ง จมีศาลท้าวศรีสุดาจันทร์ ตั้งอยู่… Read More »

https://youtu.be/jKBZJ8t2VMI สวัสดีครับเพื่อนๆ กลับมาอีกครั้งกับบทความภารกิจการท่องเที่ยววัดในรูปแบบของผม…บ่อยครั้งที่ผมมักจะเดินทางท่องเที่ยวไปยังวัดต่างๆเพียงคนเดียว แต่ครั้งนี้พิเศษกว่าทุกๆครั้งที่ผ่านมาเพราะมีเพื่อนร่วมเดินทางอีกหลายคน ครั้งนี้เป็นการรวมตัวที่พิเศษสุดครั้งแรกของผม เป็นการรวมตัวที่เกิดจากความชอบ ความสนใจในเรื่องคล้ายๆกัน ของกลุ่มนักเดินทางที่มีใจอนุรักษ์โบราณสถานและโบราณวัตถุ จึงมีมติว่าจะเดินทางไปยังวัดร้างในอยุธยา… โดยเริ่มจากมีการขอเป็นเพื่อนผ่านโซเชียลเน็ตเวิร์คของ Facebook และเริ่มมีการพูดคุยแบ่งปันเรื่องราวกันมากขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งได้นัดและชักชวนกันออกเดินทางท่องเที่ยวในโปรแกรมวันนี้ จึงขอตั้งชื่อภารกิจครั้งนี้ว่า “สำรวจวัดร้างอยุธยา Episode 1” เนื่องจากว่า ต้องมีการนัดแนะในการเดินทางตอนต่อๆไปอย่างแน่นอน ทีมนักเดินทางและนัดพบ ทีมนักเดินทางมีทั้งสิ้น 5 คน ซึ่งแต่ละคนก็มีพื้นฐานที่แตกต่างกัน แต่ก็มีความชอบคล้ายๆกัน มีความรู้ทางด้านประวัติศาสตร์มากบ้างน้อยบ้าง ก็ไม่มีปัญหา ขอให้ใจรักเหมือนกันก็ไปกันรอดครับ และสิ่งที่สำคัญของนักเดินทางและท่องเที่ยวคือจรรยาบรรณอุดมการณ์ที่ดี โดยเฉพาะการเดินทางไปยังวัดร้าง อาจจะมีการพบวัตถุโบราณต่างๆ ซึ่งเป็นสมบัติของชาติและส่วนตัวผมเองนั้นถือว่าเป็นของสงฆ์ทั้งสิ้น ผมจึงไม่เสี่ยงที่จะนำกลับมาเป็นทรัพย์สินส่วนตัวโดยเด็ดขาด… และกลุ่มนักเดินทางในวันนี้ก็คิดเช่นเดียวกัน ขอแนะนำทีมนักเดินทางก่อนเลยนะครับ โดยขอเริ่มจากด้านซ้ายก่อนดังนี้ นนท์ (ซ้ายสุด) อาชีพปัจจุบัน เป็นพนักงานฝ่ายวิศวกรรม บริษัทเอกชนแห่งหนึ่งในจังหวัดสิงห์บุรี มีความสนใจและรักการท่องเที่ยวตามโบราณสถานต่างๆ ปัจจุบันเป็นแอดมินเพจ “ตามรอยวัดเก่า ลุ่มน้ำลพบุรี” 2. เต้ ผู้อาสาในการขับรถตลอดโปรแกรมในทริปนี้ 3. เมท (หน้าเต้) อดีตนักร้องกรมประชาสัมพันธ์  ต้องบอกว่าถ้าไม่มีเมท คงไปกันไม่ได้แน่นอน ต้องยอมรับว่าเชี่ยวชาญการเดินทางจริงๆ 4. ตั้ม (ผู้เขียนเองครับ) อาชีพปัจจุบันเป็นพนักงานฝ่ายวางแผนการผลิตบริษัทเอกชนแห่งหนึ่งในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา … มีความสนใจและรักการเดินทางท่องเที่ยวไปยังวัดและสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ทั่วไป ปัจจุบันเป็นแอดมินเพจ “ภารกิจเที่ยววัด FaithThaistory” และกลุ่ม “รวมพลคนชอบเที่ยววัด”  เป็นเว็บมาสเตอร์ของ www.faiththaistory.com 5. ต้น… Read More »

https://youtu.be/y0fjstQmsI8 สวัสดีครับ วันนี้ผมเดินทางมาถึงจังหวัดฉะเชิงเทราและเป็นช่วงจังหวะพายุเข้าประเทศไทยพอดิบพอดี เล่นเอาผมถึงกับเซ็งไปพอสมควรเพราะหลายๆโปรแกรมที่ตั้งใจไว้ก็ได้ยกเลิกไปด้วยเพราะสภาวะอากาศไม่เอื้ออำนวย แต่ก็ได้เดินทางไปเที่ยววัดบ้างเช่นกัน หนึ่งในนั้นก็คือ “วัดสาวชะโงก” ซึ่งตั้งอยู่ที่ ต.สาวชะโงก อ.บางคล้า จ.ฉะเชิงเทรา ที่ผมตัดสินใจเดินทางมาท่องเที่ยวที่วัดแห่งนี้ ก็เนื่องด้วยเหตุผล 2 ประการหลักคือ ที่วัดแห่งนี้มีตำนานเล่าขานเกี่ยวกับการสร้างวัดในชื่อว่า “วัดสาวชะโงก” ซึ่งเป็นตำนานโศกนาฏกรรมความรัก ของเจ้าบ่าวและเจ้าสาวคู่หนึ่ง ตำนานเครื่องรางวัตถุมงคลอันลือลั่น นั่นก็คือ “ปลัดขิก” ของหลวงพ่อเหลือ ที่เชื่อกันว่าเป็นปลัดขิกอันดับหนึ่งของเมืองไทย การเดินทางไปวัดสาวชะโงก ผมได้เดินทางตามเส้นทางมาจากวัดสมานรัตนาราม มาตามเส้นทางถนนหมายเลข 304 ซึ่งท่านสามารถดูตามแผนที่การเดินทางด้านล่างนี้ ผมเดินทางไปถึงวัดก็ยังมีบรรยากาศฝนปรอยๆ อยู่ตลอดเวลา แต่ก็ยังสามารถที่จะเดินชมพื้นที่ในวัดได้สะดวกอยู่ระดับหนึ่ง … วัดสาวชะโงกจะอยู่ติดกับแม่น้ำบางปะกง ทำให้มีบรรยากาศที่ดี มีวิวทิวทัศน์สวยงาม เหมาะแก่การเดินทางมาท่องเที่ยว บริเวณที่จอดรถ ผมจอดอยู่ใกล้กับศาลแม่เฒ่าซึ่งตั้งอยู่ริมแม่น้ำบางปะกง ศาลแม่เฒ่า ได้สร้างขึ้นมาตั้งแต่สมัยหลวงพ่อเหลือ เป็นเจ้าอาวาส… ครั้งนั้นกำลังมีการก่อสร้างกุฏิพระในวัด จึงมีการลอยท่อนซุงมาตามลำแม่น้ำบางปะกง เพื่อใช้ในการก่อสร้าง แต่ปรากฏว่ามีท่อนซุงตะเคียนท่อนหนึ่งได้เกิดการแสดงปาฏิหาริย์ ไม่สามารถลากขึ้นมาบนฝั่งได้ … จึงได้แจ้งหลวงพ่อเหลือ จึงมีพิธีอัญเชิญท่อนซุงท่อนนั้นขึ้นจากน้ำ และทำการตั้งศาลแม่เฒ่าไว้บริเวณหน้าวัด ริมแม่น้ำบางปะกงตั้งแต่นั้นมา … เป็นศาลที่ได้รับความเคารพนับถือของผู้คนในท้องถิ่นมาเป็นเวลาช้านาน ผมเดินวนเวียนที่ริมแม่น้ำบางปะกง สังเกตุเห็นปริมาณน้ำที่เยอะมากพอสมควร อาจจะเป็นเพราะช่วงหลังๆ มีพายุเข้าอย่างต่อเนื่อง ซึ่งแทบไม่น่าเชื่อว่าเวลาผ่านไปไม่ได้ไม่นาน ซึ่งก่อนหน้านี้น้ำแล้งมาก แต่ตอนนี้น้ำเยอะมากจริงๆ ภายในพระวิหารหลวงพ่อเหลือ จะมีรูปหล่อหลวงพ่อเหลือและอดีตเจ้าอาวาสรูปอื่นๆ ให้กราบไหว้บูชาและปิดทอง ส่วนด้านหลังเป็นองค์หลวงพ่อโสธรจำลอง และพระพุทธชินราชจำลอง หลวงพ่อเหลือ หรือพระครูนันทธีราจารย์ เป็นอดีตเจ้าอาวาสวัดสาวชะโงก ดำรงตำแหน่งเมื่อปี… Read More »

https://youtu.be/te08PvYFCTs สวัสดีครับ วันนี้ผมจะพาท่องเที่ยวไปที่เมืองแปดริ้ว หรือฉะเชิงเทรา จุดหมายจะอยู่ที่อำเภอบางคล้า … ณ จุดนี้จะมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ในช่วงการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 เมื่อ ปีพ.ศ.2310 … เพราะเป็นจุดปะทะครั้งหนึ่งของกองทัพพม่าและกองกำลังของพระยาวชิรปราการ (พระเจ้าตาก) จุดสำคัญจุดนี้คือ บริเวณปากน้ำโจ้โล้ ซึ่งป็นจุดบรรจบของคลองท่าลาดและแม่น้ำบางปะกง ตามพระราชพงศาวดารฉบับราชหัตถเลขากล่าวว่า หลังจากที่พระยาวชิรปราการ (พระเจ้าตาก) ได้ฝ่าวงล้อมของกองทัพพม่าจากกรุงศรีอยุธยามาฝั่งตะวันออกเริ่มต้นจากวัดพิชัยสงคราม (ลองอ่านตามลิ้งค์วัดพิชัยสงครามนะครับ จะมีเรื่องราวรวมบทความเส้นทางเดินทัพพระยาตากอีกหลายจุด) ซึ่งผ่านการปะทะกันเป็นระยะๆ จนกระทั่งมาถึง ณ บริเวณปากน้ำโจ้โล้ จึงเป็นอีกครั้งที่กองทัพพม่าได้ยกทัพติดตามมาทัน โดยมีกองทัพเรือและกองทัพบกคอยหนุนกำลังโจมตีกองทัพไทย แต่ก็เช่นเคย ที่กองทัพของพระเจ้าตากได้มีชัยเหนือศัตรูอีกครั้ง และหลังจากนั้นกองทัพพม่าก็ไม่ติดตามกองทัพพระเจ้าตากอีกเลย หลังจากที่พระเจ้าตากสามารถกอบกู้เอกราชคืนมาจากพม่าได้  และปราบดาภิเษกเป็นพระเจ้ากรุงธนบุรี จึงได้โปรดเกล้าให้สร้างพระสถูปเจดีย์ขึ้น ณ บริเวณปากน้ำโจ้โล้ เพื่อเป็นอนุสรณ์แห่งชัยชนะ แต่พระสถูปเจดีย์ได้เกิดการพังทลายจากการพัดพาของกระแสน้ำ เมื่อปี พ.ศ. 2491 ต่อมาทางรัฐบาลไทยได้รับงบประมาณ ได้รับการอนุญาตให้ใช้พื้นที่ 2 ไร่ 2 งาน 38.4 ตารางวาในการก่อสร้างพระสถูปเจดีย์องค์ใหม่ในบริเวณเดิม ลักษณะทรงระฆังมีซุ้มทั้ง 4 ด้าน เริ่มก่อสร้างเมื่อวันที่ 13 มิถุนายน พ.ศ. 2539 แล้วเสร็จเมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 การเดินทางและสถานที่ท่องเที่ยวใกล้เคียง อนุสรณ์สถาน พระสถูปเจดีย์ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช จะอยู่ใกล้เคียงกับวัดปากน้ำโจ้โล้ ถ้าเดินทางมาจากตลาดน้ำบางคล้า ก่อนถึงวัดปากน้ำโจ้โล้… Read More »