อานิสงส์บูชารอยพระพุทธบาท

รูปวัดพระพุทธบาท สระบุรี ที่ประดิษฐานรอยพระพุทธบาทเบื้องซ้าย

ภาพ : www.pixpros.net โดย martinho

ก่อนจะกล่าวถึงอานิสงส์แห่งการบูชารอยพระพุทธบาท ขอเล่าถึงประวัติที่เกี่ยวของกับเรื่องรอยพระพุทธบาทที่เกิดขึ้นในสมัยพุทธกาล ทั้งนี้เนื้อหาพุทธประวัติที่เกี่ยวข้องกับรอยพระพุทธบาทนั้นมีมากมาย แต่จะขอยกตัวอย่างเนื้อหาที่เกิดขึ้นกับ นางพราหมณ์ผู้เป็นภรรยา และพราหมณ์ผู้เป็นสามี ซึ่งมีลูกสาวชื่อ นางคันทิยา โดยมีเนื้อหาดังนี้

พราหมณ์ผู้เป็นสามีได้เสาะแสวงหาสามีที่เหมาะสมให้ลูกสาว แต่ก็ล่วงเลยวันเวลาไปนานมากจนกระทั่งได้มาพบกับพระพุทธเจ้า พอพราหมณ์ได้พบกับพระพุทธเจ้าซึ่งมีลักษณะแห่งมหาบุรุษ เนื่องด้วยพราหมณ์ไม่รู้ว่าบุรุษนั้นคือพระพุทธเจ้า จึงคิดไปเองว่า บุรุษผู้นี้เหมาะสมที่จะเป็นสามีของลูกสาวตน จึงรีบเข้ากล่าวยกลูกสาวให้ แล้วได้กราบทูลขอให้พระพุทธเจ้ารออยู่ก่อน จากนั้นพราหมณ์จึงรีบกลับบ้านเพือไปตามนางพราหมณีผู้เป็นภรรยาและลูกสาวเพื่อมาพบพระพุทธเจ้า แต่เมื่อกลับมาถึงจุดที่พระพุทธเจ้าเคยประทับยืนนั้น ก็ไม่พบพระองค์แล้ว เห็นแต่เพียงรอยพระบาท พรามณ์จึงชี้รอยพระบาทนั้นให้ภรรยาดูแล้วกล่าวว่า นี่คือรอยเท้าของบุรุษผู้นั้น

นางพราหมณีจึงเพ่งมองดูรอยเท้านั้น แล้วกล่าวกับพราหมณ์ผู้เป็นสามีว่า รอยเท้านี้เป็นรอยเท้าของผู้สิ้นแล้วซึ่งกิเลส ไม่มีหนทางใดที่จะนำท่านกลับเข้ามาสู่ปัญหาทางโลก

คำกล่าวนี้ เป็นภาษิตที่ปรากฏอยู่ใน ขุททกนิกาย ธรรมบท ว่า

รตฺตสฺส หิ อุกฺกุฏิกํ ปทํ ภเว ทุฏฺฐสฺส โหติ สหสานุปีฬิตํ
มุฬฺหสฺส โหติ อวกฑฺฒิตํ ปทํ วิวฏจฺฉทสฺส อิทมีทิสํ ปทํ

โดยมีคำแปลดังนี้

รตฺตสฺส หิ อุกฺกุฏิกํ ปทํ ภเว คนเจ้าราคะ พึงมีรอยเท้ากระหย่ง

ทุฏฺฐสฺส โหติ สหสานุปีฬิตํ คนเจ้าโทสะ ย่อมมีรอยเท้าอันส้นบีบ

มุฬฺหสฺส โหติ อวกฑฺฒิตํ ปทํ คนเจ้าโมหะ ย่อมมีรอยเท้าจิกลง

วิวฏจฺฉทสฺส อิทมีทิสํ ปทํ คนไร้ซึ่งกิเลส ย่อมมีรอยเท้าเช่นนี้

แต่พราหมณ์ผู้เป็นสามี ก็ยังไม่ลดละความพยายาม ก็ได้ตามหาพระพุทธเจ้า โดยหวังว่าจะได้ท่านมาเป็นลูกเขยให้ได้ เมื่อพบกับพระพุทธเจ้าจึงกราบทูลยกลูกสาวให้ แต่พระพุทธเจ้าก็ได้กล่าวปฏิเสธไป และได้กล่าวว่า “ธิดาทั้ง 3 ของพญามารมีความงามมากกว่าลูกสาวของท่านนัก แต่ก็ไม่ทำให้เราหวั่นไหวได้” จากนั้นพระพุทธเจ้าได้เทศนาธรรมโปรดแก่พรามณ์และนางพราหมณี จนบรรลุธรรมขั้น อนาคามี

เป็นการแสดงให้เห็นว่าพราหมณ์กับนางพราหมณี ได้มีบุญที่ได้พบกับรอยพระพุทธบาทและเป็นเหตุให้ได้บรรลุธรรมถึงขั้นพระอนาคามีผลเลยทีเดียว ทั้งนี้ผู้ใดที่ศรัทธาเลื่อมใสและบูชาสิ่งใดๆที่เกี่ยวข้องถึงพระพุทธเจ้า เช่น รอยพระพุทธบาท เป็นต้น ก็มักที่จะได้เข้าถึงอานิสงส์อันยิ่งใหญ่ดังจะกล่าวถึงเหตุการณ์ตัวอย่างในสมัยพุทธกาลดังนี้

ในสมัยของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า ติสสะ มีมาณพหนุ่มคนหนึ่งบังเกิดในตระกูลที่มีศรัทธา ตระกูลนี้ได้ปวารณาตนเป็นพุทธมามกะทั้งตระกูล จึงเป็นตระกูลที่มีความศรัทธาเลื่อมใสในพระรัตนตรัยอันไม่คลอนแคลน เมื่อผู้ใหญ่มีความเลื่อมใสในพระศาสนาอย่างนี้ ก็ได้ปลูกฝังความคิดที่ดีให้กับบุตรหลาน ได้นำไปทำบุญฟังธรรมเป็นประจำที่วิหารตั้งแต่ยังเล็ก ทำให้พวกเขาเติบโตมาในท่ามกลางบุคคลที่เป็นสัมมาทิฏฐิ ทุกครั้งที่มองเห็นพระบรมศาสดาทรงแสดงธรรม อุบาสกทานนี้ก็บังเกิดความรัก ความเคารพเลื่อมใสในพระบรมศาสดาอย่างยิ่ง ยากที่จะหาผู้ใดเสมอเหมือน พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบความเลื่อมใสที่ไม่มีประมาณของอุบาสกนั้น ก่อนที่จะเสด็จ จาริกไปประกาศพระสัทธรรมในแว่นแคว้นอื่น ทรงปรารถนาที่จะอนุเคราะห์อุบาสกผู้มีความศรัทธาอย่างแรงกล้า จึงแสดงรอยพระบาทด้วยการอธิษฐานว่า “ขออุบาสกนี้ จงมองเห็น รอยบาทของเรา” แล้วเสด็จจาริกไป

หลังจากที่พระบรมศาสดาเสด็จไปแล้ว อุบาสกนั้นก็ มองเห็นพระเจดีย์ คือรอยพระบาทที่พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงเอาไว้เพื่อหวังอนุเคราะห์ ท่านบังเกิดมหาปีติขนลุกชูชัน ตั้งแต่นั้นมา ท่านกระทำการนับถือด้วยความศรัทธา มีการไหว้และการบูชา ทุกๆ ครั้งที่กราบไหว้บูชาสักการะรอยพระพุทธบาท หัวใจจะน้อมรำลึก สรรเสริญคุณของพระพุทธเจ้า มีพระพุทธเจ้าเป็นอารมณ์ และได้สักการะรอยพระพุทธบาทนี้จนตลอดจนสิ้นอายุขัย

ด้วยผลบุญดังกล่าวที่ตนทำความดี ด้วยการสักการะรอยพระพุทธบาท ครั้นจุติจากอัตภาพนั้นแล้ว ได้ไปบังเกิดในสวรรค์เสวยทิพยสุขในสวรรค์ยาวนาน เมื่อกลับลงมาเกิดเป็นมนุษย์ ท่านก็ได้เสวยมนุษย์สมบัติที่ละเอียดประณีต ชีวิตไม่เคยตกต่ำ และได้เกิดเป็นพระเจ้าจักรพรรดิจอมกษัตริย์พระนามว่า สุเมธะ ทรงสมบูรณ์ด้วยแก้ว 7 ประการ มีพละมาก ซึ่งเป็นผลบุญอานิสงส์แห่งการสักการะบูชารอยพระพุทธบาท

ท่านเวียนว่ายตายเกิดอยู่ในสุคติภูมิ จนมาถึงสมัยพุทธกาล บุญส่งผลให้มาบังเกิดในเรือนที่สมบูรณ์ด้วยทรัพย์สมบัติและ มีความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา ครั้นเจริญวัยก็ออกบวช ในพระพุทธศาสนา เมื่อบวชไม่นานนัก ท่านก็บรรลุธรรมเป็น พระอรหันต์ ปรากฏนามตามบุญที่ท่านทำไว้ในกาลก่อนว่า ปทสัญญกเถระ วันหนึ่งพระเถระได้ย้อนอดีตดูบุพกรรมของตน เห็นเรื่องราวการสร้างบารมี และความอัศจรรย์แห่งบุญที่เกิดขึ้น เพราะการสักการะรอยพระพุทธบาท ท่านเกิดความโสมนัส พลางเปล่งอุทานว่า

“ผลแห่งบุญนี้ น่าอัศจรรย์เหลือเกิน เราได้เห็นรอยพระบาทที่พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า ติสสะ ทรงประทับรอยไว้ เป็นผู้มีใจร่าเริงโสมนัส ยังจิตให้เลื่อมใสในรอยพระบาท ผลแห่งการสักการะรอยพระพุทธบาท ในภพชาติสุดท้าย ทำให้เราถึงแจ้งปฏิสัมภิทา 4 วิโมกข์ 8 และอภิญญา 6 นี้เป็นผลบุญที่เกิดขึ้นด้วยอานุภาพแห่งการสักการะรอยพระพุทธบาท”

จากผลบุญกุศล และอานิสงส์ในการสักการะบูชารอยพระพุทธบาทตามพุทธประวัติข้างต้น จะเห็นได้ว่าแม้ไม่ได้อธิษฐานจิตตั้งปรารถนาสิ่งใด แต่อานิสงส์ ผลแห่งการบูชารอยพระพุทธบาทนั้นก็มีมากมายนัก การบูชารอยพระพุทธบาทเปรียบเสมือนการได้บูชาและระลึกถึงคุณพระพุทธเจ้า ทำให้มีอานิสงส์มาก ตราบจนเข้านิพพานกันเลยทีเดียว