วันนี้ผมจะพาทุกท่านเดินทางไปยังเมืองโบราณทวารวดีอีกแห่งหนึ่งในภาคกลาง นั่นก็คือ “เมืองโบราณบ้านคูเมือง” สิงห์บุรี ปัจจุบันพื้นที่ได้ถูกจัดสรรเป็นสวนรุกขชาติคูเมือง เพื่อการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช เมืองโบราณแห่งนี้ ตั้งอยู่ที่ ต.ห้วยชัน อ.อินทร์บุรี จ.สิงห์บุรี มีสัณฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมมน และยังปรากฏคูน้ำคันดินล้อมรอบอย่างชัดเจน
สัณฐานเมืองโบราณบ้านคูเมือง
ภายในเมืองโบราณมีขนาดกว้าง 650 เมตร ยาว 750 เมตร สูงจากพื้นที่โดยรอบประมาณ 1 เมตร ตั้งอยู่ใกล้แหล่งน้ำสำคัญคือ แม่น้ำเจ้าพระยาทางทิศตะวันออก และแม่น้ำน้อยทางทิศตะวันตก และมีลำน้ำเครือข่ายอยู่โดยรอบ
คูน้ำล้อมรอบเมืองโบราณบ้านคูเมือง
การขุดสำรวจภายในคูเมืองไม่หลงเหลือซากของโบราณสถาน แต่พบหลักฐานทางโบราณวัตถุและร่องรอยการอยู่อาศัยของมนุษย์โบราณ หลังการสำรวจ จึงได้จัดสรรพื้นที่ให้เป็นสวนรุกขชาติ เพื่อการอนุรักษ์พันธุ์พืชและเป็นแหล่งโบราณคดี
สวนรุกขชาติคูเมือง ในเมืองโบราณบ้านคูเมือง
การขุดสำรวจทางโบราณคดี ตั้งแต่ปี 2511-2526 พบโบราณวัตถุทางพระพุทธศาสนา อาทิ ธรรมจักร พระพุทธรูป เศียรพระพุทธรูป และโบราณวัตถุอื่นๆ เช่น เครื่องปั้นดินเผา แวดินเผา ลูกปัด เป็นต้น
ธรรมจักรที่ขุดพบ (ภาพจากเพจศฺรี)
คุณภัทราวดี ดีสมโชค นักโบราณคดี สำนักศิลปากรที่ 3 พระนครศรีอยุธยา ได้ดำเนินการสำรวจครั้งล่าสุดเมื่อปี 2560 พบหลักฐานทางโบราณคดี เป็นโครงกระดูกเด็ก โครงกระดูกสัตว์ เครื่องประดับลูกปัดต่างๆ เครื่องปั้นดินเผาและ เศษภาชนะดินเผาที่มีอักษรปัลลวะ
คุณภัทราวดี ดีสมโชค นักโบราณคดี บรรยายการขุดสำรวจ (ภาพจาก YouTube : vijaivijuk)
การหาค่าอายุทางวิทยาศาสตร์ จากโครงกระดูกมนุษย์และสัตว์ ด้วยวิธีคาร์บอน 14 พบว่ามีอายุในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 10 – 12
คุณภัทราวดี ดีสมโชค นักโบราณคดี บรรยายการขุดพบโครงกระดูกเด็กและสัตว์ (ภาพจาก YouTube : vijaivijuk)
ในส่วนโบราณวัตถุที่พบ จะอยู่ในช่วงสมัยทวารวดี พุทธศตวรรษที่ 11-14 อีกทั้งมีการพบเครื่องถ้วยขอมพุทธศตวรรษที่ 17-18
ปัจจุบันภายในเมืองโบราณ จัดเป็นสวนรุกขชาติ และสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ
จากการสำรวจทางโบราณคดีดังกล่าว จึงพบว่ามีการอยู่อาศัยของมนุษย์มาตั้งแต่ก่อนเข้าสู่ทวารวดี และมีการรับวัฒนธรรมจากทวารวดี จากหลักฐานโบราณวัตถุทางพระพุทธศาสนา ส่วนการเข้าสู่ช่วงวัฒนธรรมขอมยังไม่มีความเด่นชัด เพราะพบโบราณวัตถุน้อยชิ้น เมืองโบราณแห่งนี้ อาจจะถูกทิ้งร้างลงหลังพุทธศตวรรษที่ 16
เนินโบราณสถาน สมัยทวารวดีนอกคูเมืองโบราณ (ภาพจากเพจศฺรี)
เนินโบราณสถาน สมัยทวารวดีนอกคูเมืองโบราณ (ภาพจากเพจศฺรี)
แม้ว่าภายในคูเมืองจะไม่พบโบราณสถาน แต่ปรากฏโบราณสถานสมัยทวารวดีอยู่นอกเมือง ลักษณะเป็นเนินก่ออิฐ ซึ่งลักษณะก้อนอิฐมีขนาดใหญ่มีส่วนผสมของเม็ดแกลบอย่างชัดเจน
สวนลานธรรมในคูเมืองโบราณ
ปัจจุบันในคูเมืองโบราณ มีการจัดสถานที่เป็นสวนรุกขชาติ และสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ สร้างสวนธรรม และให้ความรู้ทางด้านธรรมชาติวิทยาและโบราณคดี
พิพิธภัณฑ์บ้านคูเมือง
อีกทั้งได้สร้างพิพิธภัณฑ์ให้ความรู้ทางด้านโบราณคดีในวัฒนธรรมทวารวดีอีกด้วย ถ้าได้มีโอกาสท่องเที่ยวอินทร์บุรี ลองแวะเที่ยวชมกันนะครับ / แอดมินลุงตั้ม (นายยุทธนา ผิวขม)
ช่องทางการติดตาม
Facebook : เพจภารกิจเที่ยววัด
YouTube : FaithThaiStory
TikTok : FaithThaiStory